Emeklilerin Tekrar Çalışması Halinde Almakta Oldukları Aylıkları Kesilir mi? İşte ayrıntılar...
EMEKLİLERİN TEKRAR ÇALIŞMASI HALİNDE ALMAKTA OLDUKLARI AYLIKLARI KESİLİR Mİ?
I.GİRİŞ
Sosyal Güvenlik Kurumlarından gelir veya aylık almakta iken çalışma hayatına atılmak isteyen emeklilerimiz zaman zaman işe başladığımda aylığım kesilir mi şeklinde tereddütler yaşamaktadır. Bu nedenle yazımız ile gelir ve aylık almakta olan emeklilerimizin kanunun 4\1-a (SSK), 4\1-b(BAĞ-KUR) ve 4\1-c (Emekli Sandığı) kapsamında çalışması halinde almakta oldukları aylıkların hangi durumlarda kesilip kesilmeyeceği konusu değerlendirilmiş olup, anılan konuda sigortalılarımızın yaşadığı tereddütler bir nebzede olsa giderilmeye çalışılmıştır.
II. 01.10.2008 TARİHİ ÖNCESİ SİGORTALI OLAN EMEKLİLER
Mülga sosyal güvenlik kanunlarına göre sigortalı olanlardan gerek mülga kanunlara göre gerekse de kanunun geçici 2 nci maddesi gereği sürekli iş göremezlik geliri veya malullük, yaşlılık aylığı bağlanmış veya bağlanacak olacak olan emeklilerimizin çeşitli statülerde çalışmaları ayrı ayrı ele alınarak açıklanmıştır.
1) Yaşlılık Aylığı Bağlanmış Olan Emekliler
A) Yaşlılık aylığı bağlanmış olan emeklilerden hizmet akdine tabi çalışanların; aylıkları kesilmeksizin sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışabilecekler. Bu kapsamda çalışanlardan kanunun 4\1-a yani
SSK kapsamında çalışılması halinde bürüt kazançları üzerinden kısa vade sigorta prim oranına % 30 oranında prim eklenecek olup, anılan sigorta iş kazası ve meslek hastalığı halinde devreye girecektir. Bu primin % 7,5’u sigortalı, %22,5’u ise işveren hissesine düşmektedir.
(2)Diğer taraftan, yaşlılık aylığı alanlardan Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen emeklilerimiz hariç olmak üzere
(3)yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıklarının kesilmesi gerektiğinden, bunların sosyal güvenlik destek primine tabi tutulmalarına imkan bulunmamaktadır.
B) Yaşlılık Aylığı Bağlanmış Olan Emeklilerden (muhtar seçilenler ile tarımsal faaliyette bulunanlar hariç) BAĞ-KUR kapsamında çalışılması halinde; almakta oldukları aylıklarından % 15’i oranında sosyal güvenlik destek primi kesilmektedir. Ancak, sosyal güvenlik destek primi 1/10/2008-31/12/2008 süresinde % 12, 2009 yılı için % 13, 2010 yılı için % 14’e kademeli olarak yükseltilmiş olup, 2011 yılından itibaren % 15 olarak uygulanmaktadır.(4)
Avukat ve noterlerden emeklilik sonrası mesleğini devam ettirmek isteyenler 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayıldıklarından yine bunlarda sosyal güvenlik destek primi ödeyeceklerdir.
C) Yaşlılık Aylığı Bağlanmış Olan Emeklilerden Kamu Sektöründe Çalışanlar; yine kamu sektöründe yaşlılık aylığı alanların aylıkları kesilmeksizin, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin % 50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda herhangi bir kadro, pozisyon veya görevde çalıştırılamayacağı ve görev yapamayacağı hüküm altına alınmış olup, 1/10/2008 tarihinden sonra kamu kuruluşlarında çalışmaya başlayan sigortalılar aylıklarını kestirmeden çalışmaya devam edemeyeceklerdir. Bu nedenle, bunlardan uzun ve kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası primi alınacak ve bunlar kamu idarelerinde yapmış oldukları çalışmalarından ötürü sosyal güvenlik destek primine tabi tutulmayacaklardır. Ancak istisnai kadrolar olarak sayabileceğimiz kadrolardan; Cumhurbaşkanlığına seçilenler, dışarıdan Bakanlar Kurulu üyeliğine atananlar, Yasama Organı üyeliğine seçilenler, mahalli idareler seçimleri sonucuna göre görev alanlar, sadece toplantı veya huzur ücreti ya da hakkı ödenen görevleri yürütenler ile yönetim ve denetim kurulu üyeliği ücreti karşılığında görevlendirilenler, yaş haddini aşmamış olmaları kaydıyla her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ders ücreti karşılığı ders görevi verilenler (üniversitelerde ders ücreti karşılığı ders görevi verilenler hakkında yaş haddini aşmamış olmaları kaydı aranmaz.), vakıf üniversitelerinde görev alanlar, özel kanunlarında emeklilik veya yaşlılık aylığı kesilmeksizin çalıştırılma veya görev yapma hakkı verilenlerden Cumhurbaşkanı tarafından atananlar, Başbakan tarafından atananlar, Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek kararname ile atanan veya görevlendirilenler ve Türkiye Büyük Millet Meclisince yapılan seçimler sonucunda görev verilenler ile 2547 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin (a) fıkrası uyarınca Yasama Organı üyeliğinin bitiminden sonra öğretim üyesi olarak atanmış olanların aylıkları kesilmeksizin çalışabilmekteler.(5)
2) Malulen Aylık Bağlanmış Olan Emekliler
A) Malulen aylık bağlanmış olan emeklilerden hizmet akdine tabi çalışanların; Mülga 506 sayılı Kanun ile 2925 sayılı kanunlara göre (SSK) malullük aylığı almakta olanlar ile Kanunun geçici 2 nci maddesine göre Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında(SSK) malulen emekli olan veya olacak olan emeklilerin yine kanunun 4\1-a (SSK) bendi kapsamında çalışması halinde aylıkları kesilmektedir. Mülga 1479 sayılı Kanun ve 2926 sayılı kanunlara göre (BAĞ-KUR) malullük aylığı almakta olanlar ile Kanunun geçici 2 nci maddesine göre Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında malulen aylık bağlandıktan sonra yeniden Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışmaya başlayanlar sosyal güvenlik destek primine tabi olmaktalar. Bilindiği üzere kamu görevlilerinde maluliyet harp malulleri, vazife malulleri şeklinde ifade edilmektedir. Dolayısıyla harp malullüğü ile 3713 ve 2330 sayılı kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alanlardan, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar aylıkları kesilmeksizin ve sosyal güvenlik destek primi uygulanmaksızın iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanmaktadır. Bunlar uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde ise bu isteklerini Kuruma bildirdikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanmaktadır.
B) Malulen Aylık Bağlanmış Olan Emeklilerden (muhtar seçilenler ile tarımsal faaliyette bulunanlar hariç) BAĞ-KUR kapsamında çalışılması halinde; Mülga 506 sayılı Kanun ile 2925 sayılı kanunlara göre (SSK) malullük aylığı almakta olanlar ile Kanunun geçici 2 nci maddesine göre Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında(SSK) malulen emekli olan veya olacak olan emeklilerde Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışmaya başlayanların (muhtar seçilenlerle tarımsal faaliyette bulunanlar hariç) malullük aylıkları kesilmeyecek bunlardan sosyal güvenlik destek primi kesilecektir. Mülga 1479 ve 2926 sayılı kanunlara göre (BAĞ-KUR) malullük aylığı almakta olanlar ile Kanunun geçici 2 nci maddesine göre Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında malulen aylık bağlandıktan sonra yeniden Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının
(b) bendi kapsamında çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmektedir. Harp malullüğü ile 3713 ve 2330 sayılı kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alanlardan, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar aylıkları kesilmeksizin ve sosyal güvenlik destek primi uygulanmaksızın iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanmaktadır. Uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde ise yine aylıkları kesilmeksizin bu isteklerini Kuruma bildirdikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanmaktadır.
C) Malulen Aylık Bağlanmış Olan Emeklilerden Kamu Sektöründe Çalışanlar, Mülga 506(SSK), 2925(SSK), 1479(BAĞ-KUR) ve 2926 (BAĞ-KUR) sayılı kanunlara göre malullük aylığı almakta olanlar ile Kanunun geçici 2 nci maddesine göre Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bendi kapsamında malulen emekli olan veya olacak olan emekliler Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmaya başlaması halinde yukarıda açıklandığı üzere istisnai kadrolar hariç olmak üzere aylıkları kesilmektedir. Harp malulleri ile 2330 sayılı Kanuna göre aylık bağlanmış olanların ise Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olmaları halinde aylıkları kesilerek, 3713 sayılı Kanuna göre vazife malullüğü bağlanmış olanların Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olmaları halinde aylıkları kesilmemektedir. Haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanacaktır.
3) Sürekli İş Göremezlik Geliri Bağlanmış Olan Emekliler
01.10.2008 tarihi öncesi sürekli iş göremezlik geliri Sosyal Sigortalar kanunlarında düzenlenmiş olup, anılan kanunda işten ayrılma şartı aranmadığından sürekli iş göremezlik geliri bağlandığı halde Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında gelirleri kesilmeksizin çalıştıkları sürede tüm sigorta kollarına tabi tutulacaklardır.
Ancak bilindiği üzere sürekli iş görmezlik tam ve kısmi olarak ikiye ayrılmakta olup, 01.10.2008 tarihi öncesi tam iş göremezlik olması halinde bağ-kur kapsamında sigortalı sayılmamıştır.
II. 01.10.2008 TARİHİ SONRASI SİGORTALI OLAN EMEKLİLER
2008 yılı Ekim ayı başından sonra Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerine tabi olarak çalışmaya başlayıp daha sonra yaşlılık aylığı bağlananlardan yeniden 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (c) bentlerine tabi olarak çalışmaya başlayanlar aylıkları kesileceğinden sosyal güvenlik destek primi söz konusu olmamaktadır. Ancak 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi olarak çalışanlardan ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamayacak şekilde almakta oldukları aylıklarının % 15’i oranında sosyal güvenlik destek primi kesilecektir.
Malullük aylığında ise (muhtar seçilenler ile tarımsal faaliyette bulunanlar hariç) aylığı kesilmeksizin her hangi bir kapsamda çalışamayacaklar. Kanunun 19 uncu maddesi gereğince sigortalıya gelir bağlanabilmesi için sigortalının çalıştığı işten ayrılması, iş yerini kapatması veya devretmesi şartı aranmadığından, bu Kanun kapsamında yeniden çalışmaya başlayan sigortalıların sürekli iş göremezlik gelirleri kesilmeyecektir.
Bunlardan çalıştıkları sürece kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası primi alınacaktır.
IV. SONUÇ
Genel olarak konuyu değerlendirecek olursak 01.10.2008 tarihi öncesi emekli olmuş veya kanunun geçici 2 nci maddesi gereği bu tarihten önce sigortalı olduğu halde bu tarihten sonra emekli olacaklar bir şekilde aylıkları kesilmeksizin sosyal güvenlik destek primi ödeme imkanı bulunmaktadır. Ancak 01.10.2008 tarihi sonrası işe başlayan sigortalılar emekli olduktan sonra yeniden çalışmak istemeleri halinde istisnai durumlar hariç olmak üzere aylıkları kesilmeksizin çalışamayacaklar. Sürekli iş göremezlik geliri alanlar yine 01.10.2008 tarihi öncesi olduğu gibi gelirleri kesilmeksizin çalıştıkları süre haklarında kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası primi uygulanacaktır.
Kemal AKYOL- Sosyal Güvenlik Denetmeni &Gürsu SGM Müdür V.
1- 506 sayılıKanununmülga 3 üncümaddesi ve 5510 sayılıKanunun geçici 14 üncümaddesi
2- 5510 Sayılı Kanunun 4 üncü MaddesininBirinci Fıkrasının (a) ve (b) Bentleri Kapsamındaki Sigortalılar ile Sadece Genel Sağlık Sigortasına Tabi Sigortalıların Prime Esas Tutulacak Kazançlarına Dair Tebliğ
3-Bunlariçinişverenleri,5510sayılıkanunun5incimaddesiningbendigereği01.10.2008 tarihinden itibaren yurt dışında çalıştıklarısürede Kurumumuza kısa vadelisigorta kolları ile genelsağlık sigortası primi ödeyeceklerdir.
4 1479 sayılı Kanunun ek 20 nci ve Kanunun geçici 14 üncü maddesi
5 5335 sayılı kanunun 30 uncu maddesi
KAYNAKÇA
T.C. Yasalar (29.07.1964). 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (11779 sayılı)
T.C. Yasalar (14.09.1971). 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer
Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (13956 sayılı)
T.C. Yasalar (27.04.2005). 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Ankara :
Resmi Gazete (25798 sayılı)
T.C. Yasalar (16.06.2006). 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu. Ankara : Resmi Gazete (26200 sayılı)
Mali Çözüm- Kasım-Aralık 2012