EKPSS 'engelli kamu personeli seçme sınavı' sonucuna göre kamuya yerleşmiş veya yerleşecektir.. Kamu kurumlarında çalışan engelli personel sayısının artışıyla birlikte engelli memurun emeklilik ikramiyesi, emeklilik şartları ve alacakları emekli maaşı miktarları gibi sorularda buna paralel artmaya başladı.
Engelli Memurun Emeklililik Şartları ve Emeklilik Süreleri
657'te tabi çalışan engelli kamu personelinin emekliliğinde mevzuat gereği 1 Ekim 2008 öncesi işe girenler ve 1 Ekim 2008 sonrası işe girenlerin emeklilik sürelerinde değişiklik vardır. 1 Ekim 2008 tarihinde önce işe yasal tabiriyle “sakat kadrosunda” başlayan veya sakat kadrosunda işe başlamayıp 1 Ekim 2008 tarihi öncesi %40 ve üzeri sağlık raporu olanlar 15 yılda emekli olur.
1 Ekim 2008 Sonrası Göreve Başlayan Engelli Memurun Emekliliği
Çalışma gücündeki kayıp oranına göre;
1- Sakatlık oranı yüzde % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
2- Sakatlık oranı % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar.
Bunlar 94 üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler.
Çalışmaya Başladıktan Sonra Engelli Olan Memurun Emekliliği
Doğuştan değilde işe başladıktan sonra engelli olan memurlar engellilik durumlarını, usülene uygun olarak alınmış – düzenlenmiş sağlık kurulu raporu ile belgeleyen ve bunu sosyal güvenlik kurumuna bildiren engelli memurlar ise şu şartlarda emekli olurlar.
Sakatlık oranı yüzde 50 ilâ yüzde 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5 bin 760, yüzde 40 ilâ 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6 bin 480 gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla istekleri halinde emekli olacaklar.
Engelli Memur Emeklilik Tablosu
Not: Yukardaki emeklilik tablosu 2008 sonrası için geçerlidir.
Engelli Memurun Malulen Emekliliği
Devlet memurları ( Kamu çalışanları ) için çalışma gücünün en az % (yüzde) 60'ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği kurum sağlık kurulunca tesbit edilen sigortalı malul sayılır.
Önemli not: Bu maluliyet sigortalılın vazifesi sırasında vazife gereği maluliyet olmuş ise bu kişilere "vazife malulü" denilir.
Yine söz konusu vazife malüllüğü, kanunda belirtilen şartlarda olursa "harp malullüğüne" dönüşür.
Not: 2011 Yılında kamuda öğretmen olarak göreve başlayan yakın bir arkadaşım, geçirdiği trafik kazası sonucu "öğretmenlik yapamayacağına" karar verilmiş ve malulen emekli edilmiştir. (Bu kişisel tecrübemide aktarayım dedim.)
Engelli Memurun Alacağı Emekli Maaşı
Öncelikle şunu belirtelim. Engelli memurun alacağı emekli maaşıyla normal yoldan emekli olan kişinin alacağı emekli maaşı miktarı açısından hiçbir fark yoktur. Engellilere tanınan erken emeklilik bir anlamda “pozitif ayrımcılığa” girer. Devlet bir yandan engelli bireyi erken emekli edip, diğer yandan düşük emekli maaşı verseydi bu tamamen “pozitif ayrımcılığın” ruhuna ters düşen bir durum olurdu. Bu kısa açıklamadan sonra genel anlamda “emekli maaşının nasıl hesaplandığı bilgisini verip, devamında konuya özürlü emeklilik maaşı açısından bakalım...
Emekli Maaşı Nasıl Hesaplanır?
Emekli aylığının (maaşının) hesaplaması yapılırken, “güncellenmiş aylık ortalama kazanç ile gün sayısına göre artan “ABO” (Aylık Bağlama Oranı) bakılır. Daha açık bir ifade ve örnekle açıklamak gerekirse 3600 gün primle emekli olan bir engellinin ABO (Aylık bağlamı oranı) düşük olduğundan alacağı emekli aylığı miktarıda düşük olması gerekirken “yasalara göre engelli kişinin emekliliğinde ABO hesaplamasında 5400 günü varmış gibi hesaplama” yapılır. ABO hesaplamasının bu şekilde yapıldığını sgk uzmanı Ali Tezel, başka bir sgk uzmanı Resul Kurt tarafından defalarca açıklanmıştır. Engelli emeklilik maaşı hesaplamasında nelerin baz alındığı ve hak mahrumiyetini yaşanmadığı açıklaması yapmışken, bir diğer önemli konu olan “emekli ikramiyesinede” değinmeden geçmeyelim.
Engelli Memurun Emekli İkramiyesi
Ne yazıkki engelli emeklilik maaşı hesaplamasındaki adil düzen “emekli ikramiyesi” için geçerli değilddir. Emekli ikramiyesinin ne kadar olacağı çalışanın "hizmet yılına" bakılarak hesaplandığından, burada baz alınan hizmet yılı engelli çalışanlar açısından daha düşük olduğundan alacakları "emekli ikramiyeside daha düşük" olacaktır. Yani 15 yıl hizmet yılı olan biriyle, 17 yıl hizmet yılı olan birinin alacağı ikramiye tutarı farklılık göstermektedir. Tekrar ediyorum, emekli maaşı miktarında bir farklılık olmamasına rağmen engelliler açısından "emeklilik ikramiyesinde" bir dezavantaj vardır. Tamda bu noktada buradan yetkililere seslenerek nasılki “engelli memurların emeklilik sürelerindeki” kısalıktan dolayı emeklilikte alınan maaş miktarının normal yoldan emekli olan biriyle aynı olmasından dolayı engellilere tanınan “pozitif ayrımcılığının” aynısının “engelli memurun emeklilik ikramiyesindede” geçerli olmasını, bu yönde bir düzenleme yaparak haksızlığın ortadan kaldırılması talebimizi iletiyoruz... Emeklilik ikramiyesi 5510 sayılı kanunda düzenlenmiştir. Bu aralar emeklilik ikramiyesine yönelik yapılan / yapılması düzenlenen değişikliklerde engellilerin emeklilik ikramiyesinde yaşadıkları bu haksız durumun düzeltilmesi açısından bir fırsat olarak değerlendirilebilir.