5510 Sayılı Kanun iş kazası ve meslek hastalığı geçiren sigortalılara ve hak sahiplerine bir çok hak tanımıştır. İş kazası ve meslek hastalıkları sonucunda sigortalı ve hak sahiplerine sağlanan tüm hakları soru cevap şeklinde bu yazımızda bulabileceksiniz.
1-İş kazası sigortasından sağlanan haklarından faydalanabilmek için belli bir prim gün şartı var mıdır?
İş kazası sigortasından doğan haklardan yararlanabilmek için herhangi bir prim günü sınırı bulunmamaktadır. Yani bir gün sigortalılık bile iş kazası haklarından faydalanabilmek için yeterlidir.
2- İş kazası sigortasından sağlanan haklar nelerdir?
İş kazası sigortasından sağlanan haklar şunlardır:
- Geçici İş Göremezlik Ödeneği
- Sürekli İş Göremezlik Geliri
- Ölüm Geliri
-Evlenme Ödeneği
- Cenaze Ödeneği
3-Geçici iş göremezlik nedir?
Geçici iş göremezlik; sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir.
4-Geçici iş göremezlik ödeneği nedir?
Geçici iş göremezlik ödeneği; sosyal sigortacılık bakımından, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigorta kollarından istirahatli bulunan sigortalıya işten kaldığı günler için Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen parasal yardımdır.
5-İş kazası ve meslek hastalığı sonucu geçici iş göremezlik ödeneği her gün ödenir mi?
Geçici iş göremezlik ödeneği; Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için ödenir.
6-İş kazası ve meslek hastalığı sonucu yatarak ve ayakta istirahatlerde geçici iş göremezlik ödeneği nasıl hesaplanır?
İş kazası- meslek hastalığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği:
-Yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı,
- Ayaktan tedavilerde ise günlük kazancın üçte ikisidir.
7-4/b’liye eski adıyla Bağ-Kur’luya iş kazası ve ya meslek hastalığı sonucu geçici iş göremezlik ödeneği ödenir mi?
4/b sigortalılık statüsüne tabi sigortalılara, iş kazası ve meslek hastalığı halinde geçici iş göremezlik ödeneği yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede ödenir.
8-İş kazası ve meslek hastalığı sonucu geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanma şartları nelerdir?
Geçici iş göremezlik gelirinden yararlanma koşulları arasında belli bir sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş gibi faktörler yer almaz.
Ancak, 4/b sigortalıları yani bağkurlular ile tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalılarının geçici iş göremezlik ödeneği hakkından yararlanabilmeleri için genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir.
9-Geçici iş göremezlik ödeneği hangi bankalardan alınabilir?
T.C. kimlik numarası ile yapılan geçici iş göremezlik ödemeleri her ayın 8-14 tarihleri arasında yapılmaktadır.
Bu sebeple ilgililerin mağduriyet yaşamamaları için, T.C. Ziraat Bankası nezdinde hesap işletim ücreti ödemeksizin hesap açtırmaları halinde, belirtilen hesaba aktarım sağlanarak, süre sınırı olmaksızın geçici iş göremezlik ödeneklerini alabilme imkânı sağlanmıştır.
Yapılan yeni düzenleme ile sigortalılara ait geçici iş göremezlik ödenekleri banka hesaplarına gönderildiğinde, kişilere cep telefonları üzerinden SMS mesajı yollanması sağlanmıştır.
10-İşveren tarafından çalışmadığına dair bildirim yapılmazsa geçici iş göremezlik ödeneği alınabilir mi?
Sigortalıların geçici iş göremezlik ödeneklerini alabilmeleri için, ödemeler işyerinde çalışmadığına dair bildirimi yapılmadan gerçekleştirilir. Ancak işverenlerin cezalı duruma düşmemeleri için sigortalının işyerinde çalışmadığına dair bildirimleri yapmaları gerekir.
11-Sürekli iş göremezlik geliri nedir?
Sosyal Güvenlik Kurumunca, iş kazası geçiren veya meslek hastalığına tutulan sigortalıya sağlanan sağlık yardımı ve tedavi sonunda, şayet sigortalının geçici iş göremezlik durumu düzelip çalışma gücü yeniden kazanılmamışsa, sürekli iş göremez duruma düşen bu sigortalıya bağlanan gelirdir.
12-İş kazası ve meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilme şartları nelerdir?
-İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.
-Sürekli iş göremezlik gelirinden yararlanma koşulları arasında belli bir sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş gibi faktörler yer almaz.
- 4/b sigortalıları eski adıyla bağkurlular ile tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalılarının sürekli iş göremezlik ödeneği hakkından yararlanabilmeleri için genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir
13-Sürekli İş Göremezlik ödeneği tutarı ne kadardır ve nasıl hesaplanır?
Sürekli iş göremezlik hali iki duruma ayrılmıştır;
- Tam iş göremezlik, sigortalının mesleğinde hiç çalışamaması hali olup, bu durum sigortalının meslekte kazanma gücünü % 100 kaybettiğini gösterir.
- Kısmi iş göremezlik, sigortalının mesleğinde kazanma gücünü kısmen kaybetme halidir. En az % 10, en fazla % 99,99’unun yitirildiğini gösterir.
Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır. Sürekli tam iş göremezlikte sigortalıya, aylık kazancının % 70'i oranında gelir bağlanır. Sürekli kısmî iş göremezlikte ise sigortalıya bağlanacak gelir, tam iş göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir. Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır.
14-Ölüm geliri nedir?
Ölüm geliri; sigortalının sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ya da iş kazası veya meslek hastalığı sonucu hayatını kaybetmesi sonucu sigortalının hak sahiplerine bağlanan gelirdir.
15-Ölen sigortalının hak sahiplerine ölüm geliri bağlanma şartları nelerdir?
Ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması için sigortalılık süresi, yaş veya prim ödeme gün sayısı gibi koşullar bulunmamaktadır. Kişi sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı gün iş kazası veya meslek hastalığı sonucu hayatını kaybettiği takdirde bile, hak sahiplerine ölüm geliri bağlanmaktadır.
16-Sigortalının eşine ölüm geliri bağlanma şartları nelerdir?
Eşine ölüm geliri bağlanması için, ölüm tarihinde sigortalının eşi ile yasal evlilik bağı bulunması şarttır.
17-Sigortalının çocuklarına ölüm geliri bağlanma koşulları nelerdir?
Ölen sigortalının çocuklarına ölüm geliri bağlanabilmesi için çocukların cinsiyeti, yaşı, malul olup olmaması, öğrenim durumu ve medeni hali gibi kıstaslar mevcuttur.
Erkek çocuklara ölüm geliri bağlanabilmesi için;
5510 Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç 5510 Sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmıyor olmaları,
-Kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması,
-Evli olup olmadıklarına bakılmaksızın, erkek çocukların yükseköğrenim görmeleri halinde 25 yaşını doldurmamış olmamaları, ortaöğrenim görmeleri halinde 20 yaşını doldurmamış olmaları, herhangi bir eğitim kurumunda öğrenim görmemeleri halinde ise 18 yaşını doldurmamış olmaları gerekmektedir.
Kız çocuklara ölüm geliri bağlanabilmesi için;
5510 Sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmıyor olmaları,
-Kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması,
-Kız çocuklarının evli olmamaları veya evli olmakla birlikte sonradan boşanmış veya dul kalmış olmaları şarttır. Kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için herhangi bir yaş ya da öğrenim durumu şartı bulunmamaktadır.
Malul çocuklara ölüm geliri bağlanabilmesi için
-Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirdiği tespit edilen çocuklara da evli olup olmadığına, yaşına ve cinsiyetine bakılmaksızın ölüm geliri bağlanır.
-Malul çocuklara bağlanan gelir; 5510 Sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başladıkları,
-Kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlandığı,
-5510 Sayılı Kanunun 94 üncü maddesine göre yapılan kontrol muayenesi sonucu Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirmediği tespit edilen çocukların yeni malullük durumuna esas tutulan rapor tarihini,
izleyen ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
18-Ölüm geliri için başvurular nereye yapılır?
Ölüm geliri bağlanabilmesi için hak sahiplerinin, tahsis talep dilekçesi ile bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine başvurması şarttır.
19-Ölüm geliri başvurusunda hangi belgeler istenir?
-Tahsis talep dilekçesi,
- 18 yaşını doldurmayanlar hariç, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmayan erkek çocukların ilgili öğretim kurumundan alacakları öğrenci belgesi,
- Malul çocuklar için sağlık kurulu raporu
- Vasi İlamı (Hak sahiplerine vasi tayin edilmesi durumunda)
20-Cenaze ödeneği nedir?
Cenaze ödeneği, Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulunca belirlenip Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından onaylanan tarife üzerinden ölen sigortalının ailesine bir defa yapılan yardımdır.
21- Cenaze ödeneği şartları nelerdir?
Cenaze ödeneği;
- İş kazası veya meslek hastalığı sonucu, veya
- Sürekli iş göremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken, veya
- Kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş iken,
ölen sigortalının hak sahiplerine verilir.
360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm primi bildirilmiş olanların hak sahiplerine cenaze ödeneği verilmesi için ölüm tarihinde sigortalı olma şartı aranmaz.
22-İş kazası ve meslek hastalığı sonucu cenaze ödeneği kimlere ödenir?
Cenaze ödeneği sigortalının sırasıyla eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir. Cenazenin bu kişiler dışında gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırıldığının belgelenmesi durumunda, masraflar gerçek veya tüzel kişilere ödenir.
Cenaze ödeneğinin sayılan kişilere ödenememesi ve sigortalının cenazesinin gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, onaylanan tarifeyi geçmemek üzere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan gerçek veya tüzel kişilere ödenir.
23-Cenaze yardımı ödeneği için nasıl ve nereye başvurulur?
Cenaze ödeneği verilebilmesi için, hak sahiplerince ölüm tarihini belirten bir dilekçe ile sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvurulması gerekir. Sigortalının ölüm tarihi nüfus kütüğüne işlenmemişse dilekçeyle birlikte sigortalının ölüm tarihini belirten ilgili makamlarca düzenlenen ölüm belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi gerekir.
24-Cenaze ödeneği tutarı nasıl hesaplanır?
Cenaze ödeneği tutarı her yıl bir önceki yıl için Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı tarafından açıklanan Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) değişim oranında artırılarak belirlenmektedir.
25-2015 yılı için cezane ödeneği ne kadardır?
2015 yılı için ödenen cenaze ödeneği tutarı 449 TL’dir.
26-Cenaze ödeneği için talep zaman aşımı süresi kaç yıldır?
Cenaze ödeneğinde zaman aşımı, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıldır
27-Evlenme ödeneği nedir?
Evlenme ödeneği (çeyiz parası), ilk defa 01.10.2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayan sigortalıların hak sahipleri için;
Ölüm geliri veya aylığı almakta iken evlenen ve bu nedenle aylığı kesilen kız çocuklarına bir defaya özgü olmak üzere, evlenme tarihindeki gelir veya aylığının iki yıllık tutarı olarak ödenen ölüm yardımıdır.
28-Evlenme ödeneği şartları nelerdir?
Evlenme ödeneğinin ödenmesi için hak sahibi kız çocuğunun bir dilekçe ile Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurması gerekir. Evlenme tarihi nüfus kütüğüne işlenmemişse, dilekçeyle beraber evlenme cüzdanının bir örneğinin de Kuruma verilmesi zorunludur.
Evlenme ödeneği verilen kız çocuklarının gelir veya aylıkları, evlenme tarihini izleyen ödeme dönemi başından itibaren durdurulur. Gelir veya aylıklar, durdurulduğu tarihten iki yıl sonra da kesilir, varsa diğer hak sahiplerinin gelir veya aylıkları, gelir veya aylığın kesildiği tarihten itibaren yükseltilir.
Evlenme ödeneği alan kız çocukları boşandıkları takdirde, bu kişilere hak sahipliğinden doğan gelir ve aylığı tekrar bağlanır. Ancak bu kişiler evlenme ödeneğini aldıkları tarihten itibaren iki yıl içinde boşanırlarsa, bu iki yıllık sürede gelir ya da aylık bağlanmaz, iki yıllık süre dolduktan sonra aylığa tekrar hak kazanırlar.
29-Evlenme ödeneği için başvurular nereye yapılır?
Hizmet akdiyle (4/a’lı) çalışan sigortalıların ve kendi adına ve hesabına bağımsız (4/b’li) çalışan sigortalıların hak sahipleri, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü' ne veya bulunulan yerdeki il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvuru yapabilirler.
30-Evlenme ödeneği başvurusunda gerekli belgeler nelerdir?
Evlenme ödeneği almak istediğine dair bir dilekçe ve kimlik fotokopisi yeterli olacaktır.