SGK Hizmet

Kilolarınız mı gidiyor yoksa sağlığınız mı? Son yıllarda gittikçe popüler hale gelen obezite cerrahisini masaya yatırdık, bunun kişiye fayda ve zararlarını irdeledik. "Kilo vermede son şans" diyen hekim de var, ileride sağlığınızı bozacağını söyleyen de. İşte o ameliyatların A'dan Z'ye bilinmeyenleri...

Son yıllarda yaygınlaşan ve pek çok kişinin fazla kilolarından kurtulmak için başvurduğu yöntem obezite cerrahisi. Diyet ve sporla verilmeyen kilolar nedeniyle ya da tüm bunları yapmayı zor bulanların tercih ettiği obezite cerrahisi artık çocuklara bile uygulanıyor. Zaman zaman can kayıplarına da yol açtığı iddia ediliyor. Obezite cerrahı Prof. Ahmet Gökhan Türkçapar, bazı hastalarda ameliyatın şart olduğunu söylüyor.

Kimler tüp mide ameliyatı olabilir?

Vücut kitle indeksi 35-40'ın üzerindekiler 13-67 yaş arası morbid obezler ameliyat olabilir. Morbid obezite yüksek tansiyon, diyabet, karaciğer yağlanması, nefes darlığı, kanser ve kalp hastalıklarını beraberinde getirdiği için, ameliyatla birlikte bu hastalıkların da ilerlemesi önlenir. Hatta başlangıç seviyesindeki tip 2 diyabet tamamen iyileşir. 5-10 yıllık şeker hastalarında ise tüp mide yerine gastrik bypass ameliyatı yapıyoruz, bu da şekeri ciddi anlamda geriletiyor. ABD'de bu ameliyatlar devlet tarafından destekleniyor çünkü böylece sağlık harcamaları kısılıyor.

Obezite ameliyatı olup ölenleri okuyoruz medyada. Bu biraz akılları karıştırıyor. Ne diyorsunuz?

Tüp mide ameliyatı daha önce kullanılan yöntemlere kıyasla daha kolay bir ameliyat olduğu için, hemen her hastanede yapılmaya başlandı. O nedenle bazı sorunlar yaşanabiliyor, zımbaların açılması gibi. Ama buna rağmen tüp mide ameliyatlarındaki ölüm oranı safra kesesi ameliyatlarıyla aynı; yani binde 1! Öte yandan koroner bypass ameliyatında ölüm oranı yüzde 2. Hepsi riskli. Cerrah, kar-zarar hesabı yapar. Obezite eğer müdahale edilmezse zaten kendi başına ölümcüldür. Rahmetli Mustafa Koç da ölümünden bir yıl önce tüp mide ameliyatı olmuştu ama eğer çok daha önceden yaptırsaydı, belki de bugün hayattaydı. Yaygın damar sertliği olan bir koroner kalp hastasıydı çünkü. Tam tersine tüp mide ameliyatları şişmanlık bağlantılı kronik hastalıkların gerileteceği ömrü 10 yıl uzatır.

Diyet, spor ne güne duruyor? Amaliyat şart mı?

ABD'de iki diyetten sonra hiçbir hastaya üçüncü bir diyet önerilmez. Anlaşılır ki metabolizma diyete dirençli. Obez birinin spor yapması da tehlikeli. Normalden 20-30 kilo fazlası olan morbid obezite hastaları diyetle kilo verseler bile, yüzde 95-97'si 2-3 yıl içinde eski haline geri döner. Buna yo-yo sendromu diyoruz. Bu, gırtlağını tutamama hastalığı değil.

Peki ameliyattan sonra vücut eski kilosuna dönmek istemeyecek mi?

Eğer hastalar ameliyattan sonra bir rehabilitasyon programına sokulmazsa, onların yüzde 20'si gereken kiloyu veremez. Yüzde 3'ü ise verdikleri kilonun hepsini geri alır.

ÇOCUK, GELİŞİMİNİ TAMAMLADIYSA AMELİYAT YAPILIR

Prof. Dr. Kaan Zengin, küçük yaştaki çocukların da ameliyat edilebileceğini söylüyor: "Çocuk, 12 yaşında eğer gelişimini tamamlamışsa ameliyat olabilir. Ancak buna cerrah tek başına karar veremez. Endokrinolog, cerrah, anestezi uzmanı, psikiyatr, kardiyolog ve göğüs hastalıkları uzmanından oluşan bir ekip ortak karar alır. Burada bir kar-zarar hesabı yapılır. Çocuk artık tuvaletini yapamaz, evden çıkamaz, nefes alamaz hale geldiyse ameliyat edilmelidir. Safra kesesi, bademcik ya da apandisit ameliyatı gibi gerektiğinde midenin üst kısmı da alınabilir. Bu bölüm olmazsa olmazımız değildir

HER YERDE DEVLET DENETİMİ YOK

Türkiye genelinde şişmanlık ya da metabolik hastalıkların ameliyatlarını yapan 300 cerrah olduğunu aktaran Obezite Cerrahisi Derneği Başkanı Prof. Mustafa Taşkın ise "Toplam 30 büyük sağlık merkezi bu ameliyatlarla uğraşıyor. Önüne gelen hastayı ameliyat etmiyorlar. Bir sağlık kurulundan geçirilerek ameliyatlar yapılıyor. Ama 300 cerrahın bu alanda ameliyat yaptığı bir ülkede eğitimin ve kurumların nasıl olduğunu bilemiyoruz. Özellikle devletin ameliyatlar için para ödediği merkezlerde denetim var. Ama devletin para vermediği, yani kendi parasıyla gelip ameliyat olan hastaları denetlemek zor."

FAZLA KİLOLARIN YÜZDE 100'Ü VERİLEBİLİR

Op. Dr. Murat Üstün, fazla kiloların verilmesi için ameliyatın şart olduğun düşünenlerden: "Gyrelin midenin fundus olarak geçen kubbe bölümünden salgılanan ve mide boş olduğu zaman beyne, 'yemek yemelisin' sinyali gönderen hormon olarak tanımlanır. Tüp mide ameliyatı ardından, mide fundusunun neredeyse tamamının çıkarılmasından gyrelin düzeyi düşer ve açlık hissi engellenir. Tüp mide ameliyatı olan kişileri en çok şaşırtan etkisi de genellikle budur.

ASTARI YÜZÜNDEN PAHALIYA ÇIKACAK

BU ARTIK BİR RANT KAPISI

Kalp ve damar cerrahı Prof. Yavuz Yörükoğlu da obezite ameliyatlarına karşı: "Gerekli olduğu istisnai durumlar var elbette ama son birkaç yılda bu ameliyatların sayısı inanılmaz arttı. Rakamlara göre 20 yılda yapılan ameliyatların iki katını sadece bir yılda gerçekleştirilmiş. Bu büyük rakam. Bunun artık bir rant kapısı olduğunu düşünüyorum. Oysa zayıflamanın çok daha efektif yolları var. Doğru diyet ve yöntemlerle zayıflatılamayacak hiçbir hasta yoktur. Bu ameliyatlar kısa vadede kilo vermeyi sağlıyor ancak uzun vadede zararlı. Ölümcül akciğer embolisi, bağırsak tıkanması, dumping sendromu, fıtık, ülser ve devamlı kusma gibi. Bağırsak florasını tamamen bozuyorlar. Midenin açlık hormonlarının olduğu kısmının alınması sadece iştahı kesmekle kalmaz. Domino taşı etkisi yaparak tüm vücudu etkiler. Ameliyat olan insanlara 10 yıl sonra ne olacağı belli değil. Önümüzdeki yıllarda göreceğiz ki bu işin astarı yüzünden pahalıya çıkacak

ERİYEN YAĞLARINIZ DEĞİL, SAĞLIĞINIZ

Fitoterapi uzmanı, doktor Ümit Aktaş, "Zayıflama ameliyatlarının risksiz diye anlatılarak tavsiye edilmesi tam bir rezalettir. Bir kişinin ağırlığının yüzde 5'ini bir ayda vermesi normaldir. Eğer bu rakamın üstüne çıkarsanız vücut bir süre sonra kendisini alarm moduna alır, metabolizmayı yavaşlatır. Zamanla bağışıklık sisteminiz çöker. Eriyen yağlarınız değil sağlığınızdır. Bir araştırmaya göre obez hastaların yarısı hastalanmadan yaşayabiliyor."

ZARARLARI ÖNÜMÜZDEKI YILLARDA ÇIKACAK

İç hastalıkları uzmanı Nafiz Karagözoğlu "Morbid obezite hastası ameliyat konusunda ısrarcı olup yaptırabilir ama onun ısrarı belirleyici olmamalı" diyor. Bu hastaların kendi bedenlerine bilinçli olarak zarar verdiğini kaydeden Karagözoğlu "Ayrıca bu ameliyatlar çok yeni. İleride kansere mi neden olur, hormon bozukluklarına mı yol açar henüz bilmiyoruz. O nedenle hemen ameliyat düşünülmemeli. Çocuklarda uygulamasına gelince... Çocuğun yemesine engel olunamıyorsa ancak o zaman ameliyat yapılabilir" diyor.