A- Tütün İkramiyesi
Tütün ikramiyesi kavramı çok hoş bir kavram olmamakla birlikte şuan itibariyle yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu ödemenin isminin mutlaka değiştirilmesi gerekmektedir. 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunla kişileri tütün ve tütün malullerinin zararlarından, bunların alışkanlıklarını özendirici reklam, tanıtım ve teşvik kampanyalarından koruyucu tertip ve tedbirler alınmaya çalışılırken tütün ikramiyesinden bahsetmenin doğru olmadığını düşünüyoruz.
I- Kimlere Tütün İkramiyesi (Ek Ödeme) Yapılır?
5434 sayılı TC. Emekli Sandığı Kanununun Ek 79 uncu maddesine göre tütün ikramiyesi; Bu Kanunun 56 ncı maddesi ile mülga 45 inci ve 64 üncü maddeleri, 5510 sayılı Kanunun 47 nci maddesi, 2330 sayılı Kanun veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara göre harp veya vazife malullüğü aylığı üzerinden aylık bağlananlara, bu madde uyarınca ek ödeme verilir.
Hak sahiplerine, yukarıda yazılı durumlar sebebiyle, sosyal güvenlik kurumlarınca aylık bağlanmasına esas olan tarihten geçerli olmak üzere müracaat tarihini izleyen yılın en geç ilk üç ayı içinde T.C. Emekli Sandığı tarafından ek ödeme yapılır. Ay farkları yıllık miktarın onikiye bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Hak sahiplerine, yukarıda yazılı durumlar sebebiyle, Sosyal Güvenlik Kurumunca aylık bağlanmasına esas olan tarihten geçerli olmak üzere müracaat tarihini izleyen yılın en geç ilk üç ayı içinde ek ödeme yapılır. Ay farkları yıllık miktarın on ikiye bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Her yıl ödenecek miktar, malûllük derecelerine göre aşağıdaki yazılı göstergelerin ödemenin yapılması gereken yılın ilk dönemindeki Devlet memuru aylıklarına uygulanacak katsayı ile çarpımı sonucunda bulunacak tutardır.
Yukarıda belirtilen hükümlere göre aylık bağlanmasını gerektiren olaylar sebebiyle hayatını kaybedenlerin dul ve yetimleri, birinci derece malullere uygulanan gösterge üzerinden; aynı sebeplerle malullük aylığı almakta iken ölenlerin dul ve yetimleri ise malullerin hayatta iken maluliyet derecelerine göre yararlandıkları gösterge üzerinden ve sosyal güvenlik kanunlarına göre dul ve yetim aylığı aldıkları süre ile sınırlı olarak ek ödemeden yararlanır.
Dul ve yetim sayısının bir kişiden fazla olması hâlinde, verilecek ek ödeme hak sahipleri arasında eşit olarak paylaştırılır.Buna göre; 2016 yılında bu kapsamda olan 52 bin 751 kişiye ödeme yapılacaktır. 2016 yılında malûliyet derecelerine göre ödenecek tutarlar aşağıda belirtilmiştir:
1. Derece Malüllere :3.552,68.-TL
2. Derece Malüllere : 3.197,41-TL
3. Derece Malüllere : 2.753,32.-TL
4. Derece Malüllere :2.486,87. -TL
5. Derece Malüllere : 2.220,42.-TL
6. Derece Malüllere : 1.953,97.-TL
2015 yılında ödenmesi gereken ek ödemeleri (tütün ikramiyeleri), aylık almakta oldukları banka şubesindeki hesaplarından veya PTT Merkezlerinden 29/01/2016 tarihinden itibaren ödenmiştir.
Harp veya vazife malûlü olanlara hayatta bulundukları sürece ödeme yapılır. Ancak, ölen malûlün son yıldaki pay tutarının beş katı, bir defaya mahsus olmak şartıyla kendisinden dul ve yetim aylığı bağlanacaklara eşit miktarda paylaştırılmak suretiyle yardım olarak ödenir.
Emekli Sandığı Yönetim Kurulunun 31.05.1995 tarihli ve 844 sayılı kararı ile ister olağanüstü yönetim usullerinin uygulandığı sırada, ister olağanüstü yönetim usullerinin uygulanmadığı zamanlarda fıkrada sayılan görevlerin yapılması sırasında meydana gelecek vazife maluliyeti veya ölüm hallerinde tütün beyiyesi ödenmesi gerektiği karara bağlanmıştır.
Güvenlik ve asayişin sağlanmasında Türk Silahlı Kuvvetleri ile birlikte veya ayrı olarak görevlendirilen Emniyet Mensupları (MİT personeli dahil) gerek güvenlik ve asayişin sağlanması ile ilgili görev yaptığı esnada (Trafik polisinin trafik düzenini sağlarken trafik kazası geçirmesi, karakol polisinin suçluyu yakalaması esnasında suçlu tarafından yaralanması veya ölmesi gibi) gerekse herhangi bir terör eylemi sonucunda sakatlananların kendilerine, ölenlerin ise dul ve yetimlerine vazife malullüğü aylığı bağlanması halinde 3480 sayılı Kanuna göre tütün ikramiyesi ödenmesi gerekmektedir.
Hak sahiplerine malullük derecelerine göre tespit edilen göstergelerin aylık bağlanmasına esas alınan tarihten geçerli olmak üzere, müracaat tarihini takip eden mali yılbaşının (Ocak ayında) yürürlüğe girecek katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarın bir kişiye tamamı, birden çok kişi ise, eşit olarak paylaştırılarak yılın ilk üç ayında ödenmek üzere tahakkuk ettirilecektir.
Her yıl için aylığa müstahak olunan ay adedi kadar, yıllık toplam istihkakın (her ay için 1/12’si) oranda ödeme yapılacaktır. Aylık alınan sürece ödeme yapılacaktır.
Yıl içinde ölenlerin müstahak oldukları (1/12 oranına göre) yıllık ödemenin aylara isabet eden tutarı, takip eden yılın ilk üç ayında kanuni varislerine ödenmek üzere tahakkuka alınacaktır. Harp veya vazife malullerine hayatta bulundukları sürece bu yardım yapılacak, ölümlerinde dul yetim aylığı bağlanacaklara bir defaya mahsus toplu ödeme verilecektir.
Bu da malulün son yılda aldığı (Örneğin 2011 yılında ölen için 2010 yılı için ödenen) ikramiyesinin (5) katının, aylık bağlanan dul ve yetimlerine eşit olarak bir defa için ödenmesidir. Bu fıkra gereğince ödenmesi gereken ikramiyeler de takip eden yılın ilk üç ayında tediye edilmek üzere tahakkuk ettirilecektir.
Bu ikramiye ölenin ölüm tarihinde aylık bağlanan (aylığa müstahak) dul ve yetimlerine ödeneceğinden sonradan dul kalan veya malul olan dul ve yetimlerine ödenmesi mümkün değildir.
II- Tütün İkramiyesi Müracaatı Nasıl Yapılır?
Bu ödemeler, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yılda bir kez olmak üzere, herhangi bir müracaat şartı aranmaksızın her yılın ilk üç ayı içerisinde hak sahiplerinin hesaplarına aktarılır.
III- Tütün İkramiyesi Almakta İken Aylıkları Kesilen Kişilerin Hakları Ne Olur?
Tütün ikramiyesi almakta iken evlenme, göreve girme, yaş haddi, mezuniyet vb. nedenlerle aylıkları kesilen kişilerin hak ettikleri ay sayısı kadar olan istihkakları kendilerine ödenir. Vefat nedeniyle aylıkları kesilen kişilerin hak ettikleri ay kadar olan istihkakları varislerine bildirilir.