Hemen hemen her ağrı kesicinin etken maddesi olan acetaminophen'in (diğer adıyla parasetamol) beyne de zarar verdiği ortaya çıktı. Uzmanlara göre aşırı dozdan uzak durulması gerekiyor.
Toronto Üniversitesi'nin yaptığı bir araştırmada, günümüzde kullandığımız birçok Ağrı kesici ve ateş düşürücü ilacın etken maddesi 'acetaminophen'in insan beyninin işlevlerini bozduğu tespit edildi. Bilim dünyasında tartışma yaratan araştırma Türkiye için de oldukça kritik. Çünkü bebek, çocuk ve yetişkinleri için kullanılan ağrı kesici ve ateş düşürücü birçok ilacın içinde 'acetaminophen' bulunuyor. Türkiye'deki uzmanlar ise, araştırmanın geliştirilmesi gerektiğini şu noktada sadece kullanım sıklığı ve doza dikkat edilerek bu ilaçların kullanılmaya devam edilebileceği görüşünde.
Geçtiğimiz hafta yayınlanan araştırmada daha önceleri karaciğere verdiği zararla gündeme gelen 'acetaminophen' maddesinin bilişsel kontrolü baskıladığı ve özellikle negatif uyarılarda kavrama güçlüğü oluşturduğu saptandı. Araştırma, asetaminofen kullanan insanların hataları fark edebilme yeteneklerinin de engellediğini ileri sürüyor. Tartışma yaratan bu araştırma için uzmanların görüşleri şöyle:
'Kronik kullanmayın'
- Prof. Dr. Zeliha Yazıcı (İstanbul Üniversitesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi): "Asetaminofen ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak sıklıkla kullanılıyor. Beyinde hipotalamusta, santral ve periferik sinir sistemini de etkiler. Karaciğer ve böbreklerde toksik etkilidir. Alkol ve birlikte kullanılan bazı ilaçlar toksik etkilerini artırır.
Eğer bu maddeyi içerisinde barındıran ilaçlar çocuklarda kronik olarak kullanılırsa etkisi daha bariz bir şekilde görülür. AKUT kullanılırsa çocukta etkisini çok fazla görmeyiz. Baş ve migren ağrısı çeken kişiler bu ilaçları kronik olarak kullanırsa beyin fonksiyonlarında bir hasara neden olabilir. Daha önce yapılan çalışmalarda ilaçların karaciğere olan toksik etkisi üzerinde duruluyordu. Beyin fonksiyonları üzerindeki etkisi son zamanlarda araştırılmaya başlandı. Beyin fonksiyonlarını etkileyen bir madde. Ateş düşürücü ve ağrı kesici etkisi vardır. Bu etki zaten beyine olan etkisinden kaynaklandırmaktadır. Piyasada bulunan neredeyse tüm ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlarda bu madde bulunuyor."
'En güvendiğimiz ilaç'
- Prof. Dr. İzzettin Hatip (Pamukkale Üniversitesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Başkanı): "Acetaminophen bizim bildiğimiz parasetamol. Bu ilaç da en güvendiğimiz ilaçlardan biri. Bu ilacın ana birleşiklerinde zehirli toksik taşıyan maddeler vardır ama ilaçlarda bu kullanılmaz. Burada hastalara verilen ilacın dozu çok önemlidir. Bu madde alınan doza göre özellikle karaciğere zarar verebilir. Bu maddenin beyine hiçbir zararı yok. Parasetamol bizim vücudumuzda farklı bir maddeye dönüşür, bu da beynimizde yer alan esrar alıcılarını aktive eder. Bu maddeleri içerisinde barındıran ilaçların çocuk ve hamilelilerde kullanılmamasını tavsiye ediyoruz. Normal dozda kullanıldığında bu ilaçların hiçbir zararı yoktur."
'Kapsamlı araştırılmalı'
- Prof. Dr. Murat Aksu (Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Nöroloji Uzmanı): "Asetaminofen (parasetamol) güçlü bir ağrı kesici ve ateş düşürücüdür. Bununla birlikte santral sinir sistemi üzerine etkisini gösteren bir takım çalışmalar da mevcuttur. Adı geçen çalışmada, parasetamolün, beynin karar verme yetisine etkisi incelenmiş ve olumsuz yönde etkisi olduğu ileri sürülmüş. Ancak bu verinin gücü tartışmalıdır. Kapsamlı araştırmalara gereksinim vardır. Şimdiki haliyle, parasetomolün beyin işlevleri üzerine olumsuz etkisi olduğunu söylemek ve kullanımını kısıtlamak doğru bir yaklaşım değildir. Bununla birlikte özellikle nörolojik hastalığı olan kişilerde hekim kontrolü olmadan kullanımın sakıncalı olabileceği bilinmelidir."
Hamileler dikkat
- Prof. Dr. Hayri Özbek (Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Algoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi): "4 gram üzerinde yüksek dozda 'acetaminophen' kullanımı karaciğer üzerine kanıtlanmış çok büyük etkisi var. Uzun süreli 'acetaminophen' içeren ilaçları kullanan hastaların aralıklı olarak karaciğerine baktırması gerekiyor. Ağrı kesicilerin içinde en çok tercih ettiğimiz ilaç grubudur. Vücuda en az zarar veren ağrı kesici ilaçlar da 'acetaminophen' içerenlerdir. Bu ilaçları hamileliğin ilk 3 ayında sıkıntı yaratabilir. Ağrı kesici olarak elimizde çok da seçenek yok. Benim 'acetaminophen' içeren ilaçların beyin işlevlerini bozduğu yönünde bir öngörüm yok