Sigortalıların maluliyetlerini nasıl tespit ettirecekleri, hangi şartlarda maluliyet aylığına hak kazanacakları, malullük aylığı için nasıl ve nereye başvuracakları ile malullük sigortasından sağlanan yardımlar soru – cevap şeklinde aşağıda açıklanmıştır.Sorularla bütün yönleriyle malullük aylığı hakkında bilinmesi gerekenler...
Malullük aylığı nedir?
Malullük aylığı, Sosyal sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre kurumca yetkilendirilmiş sağlık kuruluşlarının sağlık kurulları tarafından düzenlenen raporlara dayanarak çalışamayacak durumda malul olduğu tespit edilen sigortalılara bağlanan aylıktır.
Kimler Malullük aylığından yararlanır?
Kurum tarafından maluliyeti tespit edilmiş ve malullük aylığı için gerekli olan sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısını tamamlamış olan sigortalılar malullük aylığından yararlanır.
Kimler malul sayılır?
Çalışma gücünün veya iş kazası ve meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün %60 ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurullarınca tespit edilen sigortalı malul sayılır.
Sigortalı ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce hastalığı ve ya geçirdiği kaza sonucu çalışma gücünün %60 ını kaybetmiş ise buna bağlı olarak malullük aylığı bağlanmaz. Ancak ilk defa sigortalı olarak işe başlamadan önce var olan hastalık başlangıçta maluliyeti gerektirecek durumda değilken çalışmaya başladıktan bir süre sonra sigortalıyı malul duruma düşürürse bu hastalığa bağlı olarak maluliyeti kabul edilir.
Maluliyetin tespiti için nereye başvurulur?
Geçirdiği kaza veya hastalığı sonucu çalışma gücünün %60 ını kaybettiğini düşünen sigortalı maluliyetinin tespiti için, ikametgâhının bulunduğu Sosyal Güvenlik İl veya Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerine yazılı olarak başvurup yetkili sağlık kurumuna sevkini yaptıracaktır.
Sigortalının maluliyetinin tespitini isteyebilmesi için 1800gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması gerekmektedir. Ancak prim gün sayısı eksik olanlar hizmet borçlanması yaparak prim gün sayısını tamamlayabilirler. Hizmet borçlanma bedellerini ödemeden sevk edilen sigortalılar maluliyetlerinin tespitine ilişkin masraflarını kendileri öder.
Sigortalının maluliyetinin tespitini isteyebilmesi için çalışıyor olması gerekir mi?
Sigortalının maluliyetinin tespitini isteyebilmesi için fiilen çalışıyor olması gerekmez. Çalışmayan ancak malullük aylığını hak etmek için sigortalılık süresini ve prim gün sayısını tamamlamış olan sigortalı da Sosyal Güvenlik İl veya Merkez Müdürlüklerine yazılı olarak başvurup maluliyetinin tespitini isteyebilir.
Kurum Sağlık Kurullarınca malul sayılmayanlar bu karara karşı nasıl ve nereye itiraz edebilir?
Kurum Sağlık Kurulunun düzenlediği raporla çalışma gücünün %60 ını kaybetmediği belirtilerek malul sayılmayan sigortalı bu karara karşı Yüksek Sağlık Kurulu nezdinde itiraz edebilir.
Bunun için sigortalının maluliyetinin tespitini istediği Sosyal Güvenlik İl veya Merkez Müdürlüğüne talebinin bir kez de Yüksek Sağlık Kurulu tarafından incelenmesi için yazılı olarak başvurması gerekir.
Yüksek Sağlık Kurulunun Kararına karşıda yargı yoluna başvurabilir.
Malullük aylığını hak etmek için gerekli olan sigortalılık süresi ile prim gün sayısı ne kadardır?
Malullük aylığını hak etmek için sigortalının 10 yıllık sigortalılık süresini tamamlamış 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması gerekir.
Malullük aylığının bağlanması için nereye ve nasıl başvurulur?
Malullük aylığının bağlanması için sigortalının son defa tabi olduğu Sosyal Güvenlik İl veya Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğüne başvurması uygun olacaktır. Ancak sigortalının ikametgâhına yakın müdürlüğe de başvurması mümkündür.
Hizmet akdi devam etmekte iken maluliyetinin tespitini yaptıran sigortalıların malullük aylığının bağlanması için kuruma başvurmadan önce hizmet akitlerini ini sona erdirmeleri gereklidir. Malullük aylığı başvurusu örneği kurumca hazırlanmış dilekçe ile yapılır. Dilekçe ekine sigortalının bir adet belgelik fotoğrafı eklenir.
Malullük aylığı hangi tarihte başlar?
Sigortalının malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi, malullük aylığının bağlanması için yazılı başvurunun yapıldığı tarihinden önce ise yazılı istek yapılan tarihten, Malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi, malullük aylığının bağlanması için yazılı olarak başvurulan tarihten sonra ise rapor tarihini takip eden aybaşından itibaren başlar.
Sigortalı aylığın başlangıç tarihinde geçici iş göremezlik geliri alıyor ise malullük aylığı geçici iş göremezlik gelirinin sona erdiği tarihi takip eden aybaşında başlar.
Malullük aylığı hangi nedenlerle kesilir?
Malullük aylığı, sigortalının Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa veya yabancı bir ülkenin mevzuatına tabi olarak çalışmaya başlaması halinde çalışmaya başladığı tarih itibariyle, Yapılan kontrol muayenesi sonucu sigortalının malullük halinin ortadan katlığının tespit edilmesi halinde ise buna ilişkin raporun tarihini takip eden aybaşından itibaren malullük aylığı kesilir.
Malullük aylığı kesilen sigortalıya aylığı yeniden bağlanırmı?
Malullük aylığı almakta iken çalışmaya başlaması nedeniyle aylığı kesilen sigortalı işten ayrıldıktan sonra tekrar malullük aylığının bağlanmasını talep edebilir. Kurum tarafından kontrol muayenesi yaptırılan sigortalının maluliyet halinin devam ettiği tespit edilir ise malullük aylığı yeniden bağlanır.
Malullük aylığı alan sigortalı aylığı kesilmeden sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabilirmi?
Bağkur (1479 sayılı kanuna)ve Tarım Sosyal Sigortalar (2926 sayılı kanuna) Kanunlarına göre malullük aylığı alanlardan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008 tarihinden önce kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışanların ve bu tarihten sonrada çalışmaya devam edenler ile devlet memuru olarak çalışanların bu kanunun yürürlük tarihinden sonra da aynı durumlarda çalışmaya başlayacak olanların malullük aylıkları kesilmez.
Bağkur veya Tarım Solsyal Sigortalar Kanunlarına göre malullük aylığı almakta olanlardan hizmet akdine tabi olarak çalışanların, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayacak olanların haklarında ise sosyal güvenlik destek primi uygulanır. Aylıkları kesilmez.
Sosyal Sigortalar (506 sayılı Kanuna) ile Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar (2925 sayılı Kanuna) Kanunlarına göre malullük aylığı alanların hizmet akdine tabi olarak (iş sözleşmesine tabi olarak) işçi statüsünde çalışmaları halinde malullük aylıkları kesilir. Bunlardan devlet memuru veya kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışanların veya 1 Ekim 2008 tarihinden sonra bu statülerde çalışacak olanların aylıkları ise kesilmez. Ancak kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışanlar hakkında sosyal güvenlik destek primi uygulanır.
Mamullük aylığı almakta iken kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışacakların ödeyecekleri sosyal güvenlik destek primi tutarı ne kadardır? Ne şekilde ödenecektir?
Sosyal güvenlik destek primi tutarı 2008 yılı için sigortalıya ödenen malullük aylığının %12 si tutarındadır. %12 oranı, 01.01.2009 tarihinden itibaren her yıl bir puan artırılarak uygulanacaktır (2009 yılı için %13 tür.). Ancak bu oran %15 i aşmayacaktır.
Malullük aylığı almakta iken kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışmaya başlayan sigortalı sosyal güvenlik destek primine tabi tutulması için yazılı olarak işyerinin bulunduğu yerdeki Sosyal Güvenlik İl veya Merkez Müdürlüklerine başvuracaktır.
Kontrol muayenesi nedir?
- Maluliyetine karar verilen sigortalının ileride maluliyet derecesinin değişebileceğinin düşünülmesi halinde Kurum Sağlık Kurulunca,
- Kurum Sağlık Kurulunun Kararına karşı sigortalının veya hak sahiplerinin itirazları halinde,
- Sigortalının maluliyetinin tespiti ile ilgili olarak diğer kimselerin itirazları veya şikâyet yada ihbar hallerinde,
- Kurumun yürüttüğü denetim, inceleme ve soruşturma sırasında ihtiyaç duyması halinde Sigortalının maluliyetine karar verilen hastalık yada sakatlığı ile ilgili olarak yeniden muayene ve tetkike tabi tutulmasıdır.
Kontrol muayenesi sonrasında düzenlenen rapora göre sigortalı hakkında hangi işlemler yapılır?
Sağlık Kurulunca ihtiyaç duyulması nedeniyle, sigortalının kendisinin yada hak sahiplerinin itirazları sonucu yapılan kontrol muayenesi sonrasında düzenlenen raporda;
Sigortalının maluliyet halinin devam ettiğine karar verilmiş ise malullük aylığını almaya devam eder.
Maluliyet halinin ilerleyip muhtaç duruma düştüğü tespit edilmiş ise buna göre malullük aylığı yeniden hesaplanır.
Sigortalının maluliyet halinin ortadan kalktığı, bir başka söyleyişle çalışma gücünü yada meslekte kazanma gücünün kayıp oranı %60 altına düştüğü tespit edilirse rapor tarihini takip eden aybaşından itibaren malullük aylığı kesilir.
İhbar, şikayet yada kurumca yürütülen inceleme, denetim ve soruşturma nedeniyle yapılan kontrol muayenesi sonucu düzenlenen raporda sigortalının maluliyet halinin devam ettiği tespit edilmiş ise malullük aylığının ödenmesine devam edilir. Muhtaç duruma düştüğü tespit edilir ise malullük aylığı buna göre yeniden hesaplanır. Ancak malul olmadığı halde malullük aylığının bağlandığı tespit edilir ise aylık bağlandığı tarihten itibaren kesilerek, ödenen aylıklar faizi ile birlikte geri alınıp, müsebbipler hakkında yasal işlem yapılır.
Maluliyeti tespit edilerek malullük aylığı bağlanan sigortalının maluliyet derecesinin artması halinde kontrol muayenesi talep edebilirmi?
Malullük aylığı bağlanan sigortalı aylık almakta iken maluliyet halinin artarak başka birinin bakımına muhtaç duruma düşmüş ise bu halinin tespiti ile aylığının buna göre yeniden hesaplanması için kontrol muayenesine tabi tutulmasını isteyebilir.
Kontrol muayenesi talebi yazılı olarak sigortalının bulunduğu yerdeki Sosyal Güvenlik İl veya Merkez Müdürlüklerine yapabilir.
Malullük aylığının hesaplanmasında aylık bağlama oranı ne kadardır?
Malullük aylığının hesaplanmasında aylık bağlama oranı, hizmet akdi ile çalışan sigortalı işçi için prim gün sayısı 7200 günün altında ise 7200 gün üzerinden, fazla ise prim gün sayısı üzerinden (diğer sigortalılar için prim gün sayısı 9000 dir) hesaplanır.
Malul duruma düşen sigortalının başka birinin yardımına muhtaç durumda olduğu Sağlık Kurulu raporunda tespit edilmiş ise yukarıda belirtilen şekilde hesaplanan aylık bağlama oranı 10 puan artırılır.
Malullük aylığı alan sigortalı aynı zamanda emekliliğini hak etmiş ise emekli aylığını da alabilirimi?
Malullük aylığı almakta iken emekliliğini de hak eden sigortalıya, sigortalının yazılı müracaatı halinde emekli aylığı da hesaplanır. Her iki aylık karşılaştırılır. Hangisi yüksekse o aylığı ödenir. Diğer aylık kesilir.
İş kazası yada meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün %60 veya daha yukarı oranda kaybetmiş sigortalı aynı zamanda iş kazası, meslek hastalığından gelir alıp malullük aylığını da alabilirmi?
İş kazası ve meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü %60 ve daha yukarı oranda kaybeden sigortalılara hem gelir hem de malullük aylığı bağlanır. Yüksek olanın tamamı diğerininse yarısı ödenir.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlüğe girdiği 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olanların malullük aylığını hak etmelerin de hangi şartlar aranacak?
01.10.2008 tarihinden önce malullük aylığı bağlanmış olan sigortalıların durum değişiklikleri nedeniyle aylıklarının artırılmasında, kesilmesinde ve yeniden bağlanmasında, 01.10.2008 tarihinden önceki mevzuat hükümleri uygulanacaktır.
Sosyal Sigortalar (506 sayılı Kanuna) ve Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar (2925 sayılı Kanuna) Kanunlarına tabi sigortalılardan, Sosyal Sigortalar ve genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlüğe girdiği 01.10.2008 tarihinden önce maluliyet talebinde bulunmuş olup maluliyetleri 01.10.2008 tarihinden sonra tespit edilmiş olanlara yürürlükten kaldırılan mevzuat hükümlerine göre malullük aylıkları bağlanır.
Bunlardan kendi adına ve hesabına bağımsız olarak yada devlet memuru olarak çalışacak olanların malullük aylıkları kesilmez. Ancak kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışacaklardan sosyal güvenlik destek primi alınır.
01.10.2008 tarihinden önce maluliyetinin tespiti talebinde bulunmuş, ancak maluliyetine bu tarihten sonra karar verilmiş olan sigortalılara yürürlükten kaldırılan sosyal güvenlik kurumları mevzuat hükümlerine göre malullük aylıkları bağlanır.
Sosyal güvenlik destek primi bakımından yukarıda belirtilen esaslar uygulanır.01.10.2008 tarihinden önce ( 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre) malullük aylığını hak etmek için aranan şartlar nelerdi?
01.10.2008 tarihinden önce malullük aylığının bağlanması için aranan şartlar
Malul sayılmak,
En az 5 yıllık sigortalılık süresini tamamlamış olmak ve her sigortalılık yılı için ortalama 180 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak ( 5 yıl için 900 gün),
Yada sigortalılık süresine bakılmaksızın 1800 gün prim ödemiş olmaktır.