KENDİ ADINA VE HESABINA TARIMSAL FAALİYETTE BULUNAN SİGORTALILARA İLİŞKİN HİZMET ÇAKIŞMALARI VE TESCİL İŞLEMLERİ.
Kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunan sigortalılarla ilgili olarak uygulamada sıkça karşılaşılan ve sigortalıların mağduriyetine ve sızlanmalarına neden olan ancak mevzuat değişikliği gerektiren sorunlar ve çözüm önerileri gündeme getirermeye çalısacagız.
Sorun 1- Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 14. ve geçici 8. maddeleri ile 5510 sayılı Kanunun 4/b maddesinin 4 numaralı alt bendine tabi sigortalıların (Tarımsal Faaliyette Bulunanlar) 1/10/2008 tarihinden önce diğer sosyal güvenlik kanunlarına (506,1479,5434, geçici 20. Madde sandıkları) tabi çalışmaları nedeniyle sigortalılıkları sona erdirilen ve bir yıldan az süreli çalışması bulunanlarla ilgili olarak, 29/06/2010 tarihli ve 2010/77 sayılı genelge doğrultusunda yeniden sigortalılıkları diğer kanunlara tabi çalışmalarının sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren başlatılmaktadır. Bu durum 506 Sayılı Kanuna tabi çalışmaları olanlardan başlangıç ve bitiş tarihleri arasında ay içinde 30 günden az çalışması olanlarla ilgili olarak 4/b hizmetlerinde önemli ölçüde hizmet kayıplarına neden olmaktadır.
Örnek: 2926 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalılığı 01/01/1988 tarihinde başlatılan ve sigortalılığı devam etmekte iken 506 sayılı Kanuna tabi 01.01.1995 -30/06.1996 tarihleri arasında aylık 5 er günden 80 gün sigortalılık süresi bulunan, ziraat odası kaydı devam eden bir sigortalının 2926 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalılığı 01/05/1995 durdurularak 01/07/1996 tarihinde tekrar başlatılmaktadır. Bu durumda sigortalının işe giriş ve çıkış tarihleri arası 540 günlük tarım sigortalılığı kapatılırken 80 günlük 506 sayılı Kanuna tabi hizmeti ilave edilerek sigortalı 540-80=460 günlük 2926 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalı hizmetini kaybetmektedir. 540 günlük askerlik borçlanması ile 25 yıllık sigortalılık süresini tamamlayarak 9000 günü doldurup 31.05.2011 tarihinde emekli olmayı hedefleyen sigortalının bu durumda emeklilik tarihi 10/09/2012 tarihine uzamaktadır.
Çözüm 1- 5510 sayılı Kanunun 4/b maddesinin 4 numaralı alt bendine tabi sigortalılığı (Tarımsal Faaliyette Bulunanlar) devam ederken 506 Sayılı kanuna tabi çalışmaları olanların başlangıç ve bitiş tarihleri arasında ay içinde 30 günden az çalışması olanlarla ilgili olarak, 2926 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalılığına, ay içindeki 30 günden az bildirilen günlerin ayın sonu kabul edilerek giriş çıkış yapmak suretiyle hizmet kayıpları önlenmiş olacaktır.
Örnek: 2926 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalılığı 01/01/1988 tarihinde başlatılan ve sigortalılığı devam etmekte iken 506 sayılı Kanuna tabi 01.01.1995 -30/06.1996 tarihleri arasında aylık 5 er günden 80 gün sigortalılık süresi bulunan, ziraat odası kaydı devam eden bir sigortalının 2926 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalılığına, her ay için bildirilen 5 günlük SSK hizmetlerinin ayın sonu kabul edilerek 25/01/1995 tarihinde çıkış 01/02/1995 tahinde giriş ve bu işlemi her ay için yeniden yapıp, 80 günlük SSK hizmeti de sisteme işlemek suretiyle sigortalının hizmet kaybına uğraması engellenmiş olacaktır. Sonuçta da ilgililer hedeflediği sürede de emekli olabilecektir.
Sorun 2- 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1/10/2008 tarihinden önce tarımsal faaliyetleri bulunmaları nedeniyle ziraat odaları, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüğüne kayıtlı olan, ancak sigortalılıkları başlatılmayanlardan 1/10/2008-1/10/2009 tarihleri arasında tespiti yapılanların sigortalılıkları 1/10/2008 tarihi itibariyle, bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlatılmaktadır. 01/10/2009 tarihinden sonra müracaat eden sigortalılarda yine müracaat tarihi itibariyle sigortalılıkları başlatılacağından hizmet kaybına uğramaktadırlar.
Çözüm 2- 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1/10/2008 tarihinden önce tarımsal faaliyetleri bulunmaları nedeniyle ziraat odaları, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüğüne kayıtlı olan, ancak sigortalılıkları başlatılmayanların da 1/10/2008 tarihi itibariyle tescillerine imkan verilmesi sorunu çözecektir.
Sorun 3- Kendi adına ve Hesabına Tarımsal Faaliyette bulunan sigortalıların sisteme dâhil edilmeleri Ziraat oda kaydı ile başlamaktadır. Ancak tarımsal faaliyet aile bireylerinin tamamı ile birlikte yapıldığından ailede bulunan diğer bireyler (sigortalının eşi, 18 yaşından büyük çocuklar, büyük anne - büyük baba) kayıt dışı kalmaktadır. Bu durumdaki kişiler kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunan sigortalı olarak tescil yaptırarak sigortalı olmak istediklerinde ise ziraat odası kaydı olmadığından dolayı sigortalı olamamaktadırlar.
Çözüm 3- Tarımsal faaliyet aile bireylerinin tamamı ile birlikte yapıldığından ailede bulunan diğer bireyler (sigortalının eşi, 18 yaşından büyük çocuklar, büyük anne - büyük baba) Kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunduklarını beyan etmeleri halinde aileden birinin ziraat oda kaydı olması şartıyla sigortalı sayılabilecek şekilde mevzuat değişikliğine gidilmesi gerekmektedir. Bu düzenlemeyle hem kayıtdışı oranı azalabileceği gibi kadın 4/b sigortalı oranını da artıracaktır.
Biz önerilerimizi yapalım da Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ister uygulasın isterse uygulamasın. Vatandaş memnuniyetini her fırsatta dile getiren SGK yöneticilerinin önerileri dikkate alacağını ümit ediyoruz.