Eş İçin Aile Yardımı Ödeneği nedir nasıl alınır? Kamuda öğretmen olduğunu belirten okurum Selçuk Bey eşinin iş kazası sonucu sürekli iş göremezlik geliri almaya başladığını, eşi iş göremezlik geliri alırken kendisinin de ben eşinden dolayı aile yardımı ödeneği alıp alamayacağını soruyor.
Okurumun cevabına geçmeden önce aile yardımı ödeneği şartlarını hatırlamakta fayda bulunuyor. Bu hakkın yasal dayanağı 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 202 nci maddesidir. Bu maddede memurun eşinden dolayı aile yardımı ödeneği ödenmesinin şartları ortaya konuyor.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 202 nci maddesinde; “Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir. Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını üç katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Dul memurların çocukları için yukarıki fıkralar hükmü uygulanır.
Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda verileceğini de kararında belirtir.
Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir.”
hükmü yer almaktadır.
Eş için aile yardımı ödeneği bütçe kanunları gereği 2134 gösterge olarak uygulanıyor.
Keza aynı Kanunun 204 üncü maddesinde;
“Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneğine evlendiği; çocuk için ödenen yardıma da çocuğunun doğduğu tarihi takip eden ay başından itibaren hak kazanır.”
205 inci maddesinde de;
“Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder.”
Hükümleri bulunuyor.
Bu yasal çerçevede memurun resmi nikah ile evlendiği tarihten itibaren eş için aile yardımıma müstahak hale geldiği, boşanma veya eşin ölüm tarihine kadar da bu hakkın ilke olarak sürdüğü kabul ediliyor.
Fakat bu evlenme ile boşanma veya ölüm tarihi arasında eşin menfaat karşılığı çalışıyor olmasının veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alıyor olmasının devamı süresince eş için aile yardımı ödeneğine imkân tanınmadığı da açık bulunuyor.
Okurumun eşinin durumu bunların hiçbirisine uymuyor. Zira okurumun sürekli iş göremezlik geliri alan eşi menfaat karşılığı çalışmıyor veya aylık almıyor. Evet bir sosyal güvenlik kuruluşundan sürekli iş göremezlik geliri alıyor ama terminolojik anlamda bu aylık değil.
Zaten 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Tanımla başlıklı 3 üncü maddesinde “Gelir” in de “Aylık” ın da ayrı ayrı tanımı yapılmış ve bunlar birbirinden ayrı olarak belirtilmiş bulunuyor.
Bahse konu düzenlemede;
Aylık “Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile vazife malûllüğü halinde yapılan sürekli ödeme”
Gelir “İş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine, yapılan sürekli ödeme”
biçiminde belirtilmiş bulunuyor.
Hal böyleyken mevzuatta karşılığı bulunmayan bu konuda okurumun “eşi sürekli iş göremezlik geliri almakta iken” eşten dolayı aile yardımı alabileceğini değerlendiriyoruz.
Mamafih görev yaptığınız kurumunuzun bu konuda tereddüde düşmesi mümkündür ve tereddüt halinde Devlet Personel Başkanlığı ve Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Daire Başkanlığı’nın görüşlerine başvuracak ve çıkacak sonuca göre işlem tesis edebilecektir.
Engel Olmayanlar
Bunun yanında;
İşsizlik ödeneği alan eşten dolayı,
İsteğe bağlı sigortalı olan eşten dolayı,
da memur aile yardımı ödeneği alma hakkına sahip bulunuyor.
Engel Olanlar
Buna karşın;
SGK’dan emekli aylığı alan eşten dolayı,
SSK sigortalısı olarak bir işte çalışan dolayı,
Zorunlu Bağ-Kur sigortalısı eşten dolayı,
Üzerine kayıtlı tarım yapılan araziden dolayı Zorunlu Tarım Bağ-Kur sigortalısı olan eşten dolayı,
İş bulduğunda her ay tarım işlerinde amel olarak çalıştığını beyan etmiş olan 2925 sayılı Kanuna ve 5510 sayılı Kanun ek 5 inci maddesine tabi olan Tarım SSK veya Ek-5 sigortalısı eş,
"Memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi" profiline uymadığından
bu tür eşlerden dolayı aile yardımı alınması mümkün bulunmuyor.