Diş macunu, paketlenmiş meyve suları, gazlı içecekler, bebek mamaları, hazır gıdalar ve sigarada bulunan florür zararlı mı?
Diş macunlarında kullanıldığını bildiğimiz florür konusunu diş hekimlerine sorduğumuzda genellikle aldığımız cevap diş macunlarındaki çok az oranda kullanılan florürün pek bir zararı olmayacağı yönündedir. Peki gerçekten öyle mi? Florür nerelerde kullanılıyor, zararları neler?
Anne ve babaların çocukları için florürlü diş macunları ile florürsüz diş macunları konusundaki araştırmaları devam ededursun, diş hekimi uzmanlarının florür konusunda fikir ayrılıkları da mevcut. Diş hekimlerinin büyük çoğunluğu diş çürümelerinin önlenmesinde olmazsa olmaz olduğunu savunurken bazı hekimler ise florürün üreme sistemine, beyne, biyobirikime, erken ergenlik sendromuna ve zeka geriliğine neden olduğunu savunuyor.
Flörür nedir?
Florür aslında doğada olan bir mineral. Ancak diş macunlarında ya da sularda rastladığımız florürde durum farklı. Florüre diş macunları, ilaçlar, pestisitler, içecekler ve sular yoluyla maruz kalıyoruz. Florür genellikle sulara ve kullandığımız diş macunlarına diş çürümesini engellemek için ekleniyor.
Florür sandığımız kadar masum bir kimyasal mı? Florürün tarihçesini okuyunca evdeki diş macununuza bakışınız aynı kalacak mı?
I. Dünya Savaşı sırasında Almanlar ve Ruslar, Farben adlı şirketin ürettiği florürü hapistekileri daha ‘etkisiz ve aptal’ yapmak için içme sularına katıyormuş. Florürün beynin belli bir bölgesine tahribat yaparak kişileri mücadele anında daha az aktif hale getirdiği tespit edilince bir kimyasal silah olarak kullanılmış.
Halen günümüzde bilinen sakinleştirici ilaçların %25’i florür içermektedir. Dahası II. Dünya Savaşı sırasında nükleer silah yapımı için kullanılmış. Tabii bütün bunlara ek olarak her kimyasalın arkasında olduğu gibi florürün arkasındaki lobi kaynağının gücü de bir zamanlar dünyanın en büyük florür üreticisi olan Alcoa, Dow Chemical, Dupont ve Kellogg… Bütün olayın başını çeken Farben’la bir anlaşma imzalayarak florürün yaygınlaşması için çalışmışlar.
Günümüzde florürün diş çürüklerini önlemek için kullanıldığını biliyoruz. Peki gerçekten koruyor mu?
Pek çok diş hekimi soruyor; “Eğer çocuğunuz ya da siz ağzınızdan düzenli olarak plak oluşumunu uzaklaştırarak günde en az 2 kez 3 dakika kuralıyla dişlerinizi fırçalıyor diş ipi kullanıyorsanız florüre ihtiyacınız olduğu söylenemeyebilir. Ancak 4 yaşına kadar en az bir tane süt dişi çürüğü olan çocuklarda florür artık bir zorunluluk haline geliyor. Ayrıca dişleri erken çürüyen çocukların, yetişkinlik dönemlerinde de dişleri çabuk çürüyor.”
Florürün kullanıldığı ürünler:
Organik olmayan meyve suları
Tavuk bulyon
Hazır Çorba Pişmiş / Donmuş gıdalar
Gazlı içeceklerin tamamı
Flörürlü diş macunları
Sigara
Çin, Avusturya, Belçika, Finlandiya, Danimarka, Norveç, İsveç, Hollanda, Macaristan ve Japonya gibi bazı ülkelerde suya florürün karıştırılması yasak. Türkiye’de suya florür katılmıyor, ama pek çok ilimizin şebeke suyunda doğal olarak florür bulunuyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün içme sularında güvenli bulduğu florür miktarı 0,5 – 1,7 mg/lt.
Florürün en büyük zararlarından biri de kanser riski!
Flor’da bolca kanserojen özellikleri bulunuyor. Ayrıca grip, nezle, anjin ve beta virüsü gibi çocukların sık sık yakalandığı hastalıklarda da flor fazlalığının payı buluyor çünkü flor bağışıklık sistemin zayıflamasına neden olarak vücudun enfeksiyonlara karşı olan direncini azaltıyor.
1 – Biyobirikim: Bir kimyasalın vücutta birikme eğilimine biyobirikim deniyor ve florür de biyobirikim kimyasallardan bir tanesi. Sağlıklı, yetişkin bir insan her gün maruz kaldığı florürün %50’si kadarını vücuttan atabiliyor fakat geri kalanı beyinde ve kemiklerde birikiyor. Bebek ve çocuklarda vücuttan atım oranı ise sadece %20. Kemiklerde biriken florürün miktarı hayat boyunca artış göstererek ilerliyor.
2- Beyin (Epifiz bezi): Beyindeki florür birikimi davranış değişikliklerine ve ileri yaşlarda alzheimer hastalığına yol açabiliyor. Sinir sistemini ve epifiz bezini kötü etkilediği doğrultusunda yapılmış birçok araştırma var.
3- Düşük IQ: Vücuttaki florürün miktarıyla IQ’nun ters orantılı olduğunu Çin, Meksika ve Hindistan’da yapılan araştırmalar ortaya çıkarmış. İçme suyunda bulunan 1mg/lt florürün artışıyla 0,59 puanlık IQ puanı düşüşü yaşanıyormuş.
4- Üreme sistemi: Laboratuar hayvanlarıyla yapılan araştırmalar sonucunda yüksek dozda florürün erkek üreme organlarına hasar verdiği ve kısırlığa yol açtığı tespit edilmiş. ABD’de yapılan bir araştırmaya göre şebeke suyunda 3mg/lt ve florürün daha fazla bulunduğu bölgelerde doğurganlık oranlarının düştüğü, erkeklerdeki testosteron hormonunun ortalamanın altına düştüğü görülmüş.
5- Erken ergenlik: Yüksek dozda maruz kalınan florür Pineal bezini olumsuz etkiliyor. Bu bez pek çok işlevinin yanı sıra büyüme ve ergenlik süreçlerinden sorumlu bir bez. Araştırmalar gösteriyor ki içme suyuna florürün katıldığı bölgelerdeki kız çocukları diğer bölgelerdekilere göre 5 ay önce adet görmeye başlıyorlar.
6- Tiroit hormonları: Ukrayna’da yapılan bir araştırmada 2,3 ml/lt oranında florürün tiroid hormonlarında azalmaya yol açtığı görülmüş. Bu etki öyle etkiliymiş ki 20. yüzyıl ortalarında hipertiroidi (tiroid bezinin çok çalışıyor olması) hastalarına florür tedavisi öneriliyormuş.
7- Kemik erimesi: Meksika’da yapılan bir araştırmada diş macunundaki florürle kemik kırılmaları arasında bağlantı olduğu ortaya çıkarılmış. İçme suyuna florür karıştırılan bölgelerde, çocuklarda görülen kemik rahatsızlıkları ve kemik bağlantılı rahatsızlıklarda iki kat artış kaydedilmiş.
8- Romatizma belirtileri: Florürün kemiklerde birikmesiyle ortaya çıkan Skeletal Florozis isimli hastalık belirtileri romatizma ile kolayca karışabilen belirtilere sahip. Florürün alımı kesildiğinde kolayca düzebilecek olan bu hastalık romatizmaya benzerliği nedeniyle gözden kaçabiliyor ve erken tedavi şansı genellikle kaçırılıyor.
Çay yapraklarındaki florür
Bazı gıdalar florürlü su kullanılarak işleniyor veya topraktan florür absorbe ediyor. Çay yaprakları diğer gıdalara oranla florürü en fazla içeren gıda olarak biliniyor. Bazı hazır satılan gıdaların içeriğinde de florür kullanılıyor. Bebek maması, hazır çorba, gazlı içecekler, hazır meyve suları, florlü tuz, paketli veya işlenmiş gıdalar…
Peki nasıl korunulabilir?
Son yıllarda zararları faydalarından daha çok tartışılan florürden uzak durmak için şebeke suyunu içme suyu olarak kullanabilir, diş ve ağız (fırçalamak, çalkalamak) sağlığımız için güvenli su tercih edebilir, diş macunları alırken florürsüz olanlardan seçebilir, ambalajlı gıdalardan uzak durarak doğal gıdalar tüketmeye bolca özen gözterebiliriz.