5510 sayılı Kanundan önce 506, 1479, 5434 sayılı Kanunlara göre kız çocukları evlenene kadar veya boşandıktan sonra ölene kadar anne veya babaları üzerinden sağlık hizmetlerinden faydalanmakta idiler. Erkek çocukları ise 506, 1479 ve 5434 sayılı Kanuna göre yaş ve eğitim durumuna bağlı olarak, 657 sayılı Kanunun 209 uncu maddesine göre ise 25 yaşına kadar eğitim şartı aranmaksızın sağlık hizmetlerinden yararlanmakta idi. 5510 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin 10 numaralı alt bendi ile;
b) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını,
şartı getirilmiştir.
Ancak, 6111 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanunun Geçici 12 nci maddesi değiştirilmiş ve evlenme ya da işe girme halinde bu Kanun hükümlerine tabi olunacağı yönündeki uygulama Mart/2011 itibariyle yürürlükten kaldırılmıştır. Kurum vatandaşlarımızdan gelen talepleri de dikkate alarak yapılan bu son değişiklik ile Kanunun yürürlük tarihinden önce bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sağlık hizmetlerinden yararlanan kız çocuklarının durum değişikliği oluncaya kadar yani evlenmedikleri ve işe girmedikleri sürece anne veya babaları üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanmaları sağlanmıştır.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, çocuğun ebeveynlerinden biri üzerinden bakmakla yükümlü olunan kapsamında sağlık hak sahipliği yapılmış ise, Kurum ünitelerimize müracaat etmeleri ve yazılı talepte bulunmaları halinde bu kayıt değiştirilerek diğer ebeveyni üzerinden çocuğun hak sahipliği açılabilir.
Diğer taraftan eğitim durumuna bağlı olarak sağlık yardımları 20 ve 25 yaşına kadar uzatılacak çocukların aktivasyonlarının devam etmesi için, Milli Eğitim Bakanlığı veya Yükseköğretim Kurumu kayıtlarından öğrencilik bilgileri alınmakta sağlık hak sahiplikleri devam ettirilmektedir. Söz konusu birimlerden elektronik ortamda kayıtların alınamaması durumunda ise öğrencilerin her öğrenim dönemi başında öğrenci belgeleri ile Kurum ünitelerimize başvurmaları gerekmektedir. Eski kanunlara tabi emeklilerin kız çocukları ile 5434 sayılı Kanuna tabi erkek çocuklarına da 25 yaşına kadar öğrenci belgesi gerekmediğinden, bunların aktivasyonları otomatik olarak açılmaktadır. Öğrencilik haklarından yüksek lisans ve doktora yapan öğrencilerin girdiğini de bu noktada belirtmek gerekir. Bu kişiler de öğrenim gördükleri sürece 25 yaşına kadar sağlık hak hizmetlerinden yararlanmaktadırlar.
5434 sayılı Kanuna tabi sigortalının 25 yaşını doldurmamış erkek çocuklarının evlenmesi, işe girmesi, 5434 sayılı Kanuna tabi ebeveynin emekli olması durum değişikliği sayılmakta daha sonra durum değişikliği ortadan kalkanların sağlık yardımlarından yararlanma şartları 5510 sayılı Kanuna göre belirlenmektedir. Öğrenci olmaları halinde anne/babaları üzerinden sağlığa müstahak olmaktadırlar. Bu halde öğrenci belgelerinin ünitelerimize ibrazı ve yazılı talep gerekmektedir. (Ancak, 18 yaşını doldurmadan önce zorunlu sigorta kollarına tabi olarak çalışmış olması, öğrenim görmekte iken öğrenim durumuna göre akademik takvim esas alınarak yarıyıl ve yaz tatillerinde sigortalı olması halleri durum değişikliği sayılmayacaktır.) Aynı Kanuna tabi kız çocukları için ise sadece ünitelerimize yazılı müracaat etmeleri yeterli olmaktadır. Kız çocuklarından durum değişikliği (evlenme, işe girme) olması nedeniyle anne veya babası üzerinden hak sahipliği sona erdirilen, daha sonra durum değişikliği ortadan kalkan (boşanma ve işten ayrılma gibi) ve devir tarihinden önce anne ve babası üzerinden hak sahipliği olmasına rağmen hak sahiplikleri SPAS üzerinden oluşturulmayan kız çocuklarının, Kurumumuza başvurmaları halinde ilgili kanunlarına göre sağlıktan faydalanabileceklerdir.
Ayrıca, 1/6/2012 tarihinden itibaren yürürlüğe giren düzenleme gereği, bu tarihten sonra lise ve dengi okuldan mezun olan öğrenciler, mezuniyet tarihinden itibaren 120 gün daha bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında değerlendirilecektir.